8G

Linke-Hofmann-Busch 8G
Een 8G tram op de Zoutkeetsgracht
Aantal: 55 Eénrichtingwagens
Fabrikant: Linke-Hofmann-Busch
Bouwjaar: 1974-1975
Lengte: 24.290 mm
Breedte: 2.310 mm
Massa: 30,2 t
Topsnelheid: 50 km/h
Vermogen: 4×53 kW = 212 kW
Type: Eénrichting motorwagen
Zitplaatsen: 64
Staanplaatsen: 95

De Gelede wagens 8G waren een serie van 55 dubbelgelede trams (725-779; midden jaren '70 gebouwd door Linke-Hofmann-Busch) voor inzet op het Amsterdamse lijnennet. Ze reden van 1974 tot 2003.

Geschiedenis

Reden van aanschaf en eisen van bestek

Nadat in 1968 de laatste 7G (700-724) trams instroomden wilde Amsterdam een groot metronetwerk aanleggen, maar in 1972 werd toch nog een bestek uitgeschreven voor een laatste levering van 25 trams als overbrugging tot aan de voltooiing van de metro.

Maar omdat de bouw van de metro vertraging opliep en de eerste fase van Lijnen voor Morgen (doortrekking lijn 1 naar Osdorp) een succes was besloot men in 1973 om het tramnet uit te breiden en nog eens 30 wagens bij te bestellen bij een nog te kiezen fabrikant (Werkspoor sloot in 1972). Deze moest een type ontwerpen van 2, 35 m breed, uitgevoerd als eenmanswagen (dus zonder conducteurszit) met een 30 cm langere middenbak en componenten die met oudere trams konden worden uitgewisseld. Er waren zes kandidaat-fabrikanten waarvan Orenstein & Koppel, La Brugeoise (de latere bouwer van de 11G/12G-trams) en Schindler (medebouwer van de 1G trams 851-887) binnen de kortste keren afhaakten. Nadat DUEWAG en Linke-Hofmann-Busch met een offerte kwamen koos het GVB om prijs- en service-redenen voor laatstgenoemd bedrijf.

Uitvoering

Het door LHB te bouwen tramtype was gebaseerd op een proefmodel voor Boekarest en de Braunschweigse enkelgelede serie 6951-6956. De lengte was 24, 3 meter en had een deurindeling van drie enkel en vijf dubbel (midden en achter); het aantal zitplaatsten kwam op 64 te staan.

Verder hebben de industriële vormgevers Rietveld en Groenenboom invloed gehad op de trams, onder meer voor de kleurstelling en de vorm van de filmkast.

Bij aflevering waren de trams geel-bruin geschilderd en voozien van extra koplampen en richtingaanwijzers (naar het voorbeeld van de eerste revisietrams 851-887) plus kaartverkoopautomaten op het achterbalkon. De deurbediening ging via de luchtcompressor in de middenbak, vandaar de bijnaam luchtwagens (of zuchtwagens). Ook nieuw was de tweepotige schaarbeugel met dubbel sleepstuk.

In dienst

De eerste wagens kwamen op 19 september 1974 vanuit de Remise Lekstraat in dienst op lijn 25. Daarna volgden de lijnen 4, 9, 7 en 3. Vanaf 1975 volgden de lijnen vanuit de Remise Havenstraat, dit omdat de 750-774 als telwagens waren ingericht. En dus werden bij de doortrekking van lijn 2 naar Slotervaart deze trams ingezet. De 755 deed mee aan de jubileumoptocht ter gelegenheid van 75 jaar GVB en 700 jaar Amsterdam.

Tijdens de warme zomer van 1976 werden de 725-779 binnengehouden na ventilatieproblemen in de bestuurderscabine: hoewel er met spoed ventilatieraampjes werden ingebouwd bleven het broeikassen vergeleken met de bolkoppen, vandaar dat ze bij grote hitte zo min mogelijk werden ingezet.

Daarna speelden de 751 en de 758 een gastrolletje in een aflevering van Peppi en Kokki; op weg naar het station voor de trein naar vakantiebestemming nam Peppi in Geuzenveld lijn 13 richting het Centraal Station (751) maar Kokki was nog bezig om zijn ontvouwde koffer in te pakken en stapte daardoor op de tram (758) in de tegenovergestelde richting. Na elkaar twee keer te zijn misgelopen trokken ze allebei aan de noodrem (bij deze scene waren de buitennummers afgeplakt) en pakten ze de taxi naar het dan nog metroloze Amstelstation (!) om op een haar na hun trein te missen.

De 735 kwam getekend voor in het kinderboek De tram is geel, het gras is groen; hierin werd het overstappen van lijn 16 op lijn 3 beschreven. Op de voorkant was de 770 (ook getekend) te zien.

Bij hun eerste kleine revisie kregen de 725-779 een verhoogd dashboard. De 731 kreeg als voorbeeld voor de serie 9G en 10G een middenbak met zwenkdeuren.

In oktober 1977 werd het traject door de Roetersstraat weer in gebruik genomen door de lijnen 6 en 7. Op de eerste dag werden op lijn 7 enkele 8G-wagens ingezet, die echter onmiddellijk vast liepen op de hoge en bolle bruggen. Daarna verdwenen de 725-779 van deze lijnen totdat de geledingen een paar jaar later werden aangepast en ze weer op de lijnen 6 en 7 konden worden ingezet.

Uit dienst

De Red Crosser

Dat de serie niet van kwaliteitsstaal waren gebouwd (vooral de 750-763) begon zich na vijftien jaar te wreken; de 733 werd in 1989 door aanrijdingsschade getroffen en kwam als eerste na slechts 15 jaar dienst buiten dienst te staan. Met de 742 en de 749 ging het dezelfde kant op en onder het motto de slechtsten worden de eersten werd het drietal in 1991 vroegtijdig afgevoerd.

De 726, 728, 729, 731, 732, 738, 743 en de 747 werden in 1992 opgeslagen in de voormalige busgarage Oost; van dit achttal kwam alleen de 732 weer in dienst. Voor de 750 was het ook afgelopen na een zware aanrijding. In 1994, het jaar waarin er voor het laatst een tram met geel-bruine deuren reed, werden de 726, 728, 729, 731 en de 738 afgevoerd; de 758-761 en de 763 gingen mee. In 1996 werd de afvoer hervat met de 743 en de 747, maar daar de komst van nieuw materieel nog op zich liet wachten kregen de resterende wagens vanaf 1997 een opknapbeurt. Met uitzondering van de 769 en de 774 werden ze daarbij verbouwd tot conducteurstrams met gesloten-instapregime; bij de 775 zat de conducteursplek aan de blinde zijde i.p.v. voor de achterdeur.

Met de instroom van de eerste Combino's in 2002 kwam het einde een stuk dichterbij. Er bleven nog maar tien exemplaren over; de 746, 755, 757, 764, 766, 767, 772, 773, 775 en de 776. Deze zouden in 2003 aan Braşov in Roemenië worden verkocht maar vanwege de hoge transportkosten ging dat niet door en dus bleven ze nog even in dienst. Eind maart reden als laatste de 773 en de 776 en werd er na bijna 29 jaar afscheid genomen van een door technische problemen geplaagd tramtype.

De 767 werd omgebouwd tot wit-rode gehandicaptentram met blauw interieur (en lift) en aan het Rode Kruis geschonken; hij kreeg het nummer 3001 en de bijnaam Red Crosser. Inmiddels is de wagen weer eigendom van het GVB en verblijft hij in Remise Lekstraat. De 3001 is nu de enige rijvaardige 8G-wagen.