Konstal

Konstal
Opgericht: 1864
Gesloten: 1997 (opgegaan in Alstom)
Een 13N tram in Warszawa
Een 102N tram in Poznań
Een 105Na tram in Częstochowa
Een 116Nd tram in Katowice

Konstal is een Pools bedrijf dat PCC trams onder licentie bouwde voor Poolse trambedrijven. Tegelijkertijd wordt Konstal ook gebruikt als aanduiding van een tramtype dat zeer sterk beïnvloed is door de Tatra-tramtypes. Ook was Konstal de fabrikant van honderden twee-assige trams die grote gelijkenis met Oost-Duitse modellen vertoonde. Konstal is nu een onderdeel van het Alstom-concern.

Geschiedenis

Het Konstal-PCC-type ontstond vanaf 1955 en was een directe kopie van de in Tsjecho-Slowakije gebouwde Tatra-trams. Zij waren, net als de Tatra’s, gebouwd met behulp van technieken en technische specificaties van het Amerikaanse PCC tramtype. Het was een staatsbedrijf met een communistische organisatiestructuur waar in de hoogtijdagen duizenden werknemers onder contract stonden. In tegenstelling tot de reputatie van Tatra trams was die van Konstal matig. Ze stonden vooral bekend om de slechte afwerking en gebruik van slecht en vervuild plaatstaal. De tramwagens roestten bijzonder snel. Konstal bouwde alleen trams voor Polen en kon wagens leveren voor meterspoor en normaalspoor.

Types

Konstal onderscheidde vele types tramwagens waarbij, bij de geschiedenis van de PCC-tram, de volgende types van belang zijn:

• Type 13N
• Type 13NSD
  • Deze trams waren kopieën van de Tatra T1 en waren ook wat betreft hun uiterlijk 100% gelijkend. Van deze motorwagens 13N werden er 847 tussen 1959 en 1969 gebouwd die bijna allemaal door het trambedrijf in Warszawa werden ingezet.

Type 13NSD waren gemotoriseerde wagens, zonder bestuurderszitplaats, die alleen achter een 13N-wagen konden rijden. Dit was dezelfde techniek als Den Haag toepaste bij haar PCC’s uit de 2100-serie. Van de 13NSD werden er 158 gebouwd.

• Type 102N
• Type 802N
  • Vanaf 1969 bouwde Konstal enkelgelede trams die een eigen ontwerp waren wat betreft de carrosserie. Technisch waren zij nog steeds Tatra’s. Dit extreem hoekige ontwerp werd toentertijd in het Oostblok als ultramodern gezien.

Type 102N was voor normaalspoor bedoeld; 802N voor meterspoor. Deze serie was geen succes en er werden er minder dan 100 van geproduceerd. Wagens gingen naar Gdansk, Katowice, Łódź, Poznań en Wrocław.

• Type 102Na
• Type 802Na
  • Door het fiasco van de types 102N en 802N greep Konstal terug op het carrosserieontwerp van het type 13N en produceerde tot 1974 meer dan 600 enkelgelede wagens van dit type. Deze trams konden met elkaar gekoppeld worden zodat tramtreinen van ongeveer 40 meter lengte konden worden samengesteld.
• Type 105N
• Type 805N
• Type 106N
  • Deze series werden vanaf 1974 geproduceerd en hadden weer een hoekig ontwerp. Dit bestond uit hoge grote ramen en grote deuren en een (vooral zomers) snikhete bestuurderscabine met zeer veel glas.

Ook werden technische verbeteringen doorgevoerd in de zwaarte van de motoren en in de technische installaties. Deze verbeteringen waren echter wel allemaal afgekeken van de Tatra-trams. Deze trams vonden hun weg naar bijna alle Poolse steden met een trambedrijf en er werden er rond de 1200 van geproduceerd. De wagens konden met een maximum van twee aan elkaar gekoppeld worden.

• Type 805Na
  • Dit type was een bijna 100% kopie van de in Oost-Duitsland gebouwde KT4D Tatra. Ze was enkelgeleed maar benodigde door de relatieve korte bouw maar 2 draaistellen. Ze werden alleen in meterspooruitvoering gebouwd voor Grudziądz, Bydgoszcz en Toruń.

Toekomst

Na de val van het IJzeren Gordijn is de Poolse tramindustrie in verval geraakt. Enkele jaren lang konden slechts met veel moeite reparaties worden verricht. Hulp uit Nederland en Duitsland, die ouder trammateriaal voor een laag bedrag verkochten of tegen transportkosten weggaven, verlichte de nood enigszins.

Gedurende de verdere liberalisering van de Europese markten is de belangstelling van grote Europese bedrijven voor goedkopere arbeidskrachten en fabricagemethoden toegenomen. Het Franse bedrijf Alstom was, net als het Volkswagen concern, één van de eerste die hiervan gebruik maakten. Met ondersteuning van Alstom worden nu door Konstal weer trams gebouwd die wat betreft ontwerp en techniek overeen komen met de nieuwste types lagevloertrams.

Externe links

• Officiële website