 | ||
| Een DUEWAG achtassige gelede tram in Rotterdam |
Een gelede tram is een tram die uit meerdere wagenbakken bestaat, die verbonden zijn door een of meer geledingen.
Geschiedenis
De ontwikkeling van de gelede tram ontstond uit de behoefte om met grotere eenheden te gaan rijden, waarmee meer passagiers met dezelfde hoeveelheid personeel vervoerd konden worden. De eerste gelede trams bestonden uit tweeassige of vierassige motorwagens die door middel van een harmonica met elkaar werden verbonden. Dit model werd vanaf de jaren '20 gangbaar. Omstreeks 1930 werd het model twee-kamers-met-bad ('two rooms-with-a-bath') ontwikkeld: twee tweeassige motorwagens werden met een zwevende middenbak met elkaar verbonden. Ook uit dezelfde tijd dateren de eerste enkelgelede trams op draaistellen, waarbij de beide wagenbakken op een gemeenschappelijk Jacobsdraaistel rustten. Een voorbeeld in Nederland waren de A600-en van de Blauwe Tram uit 1932.
Omstreeks 1940 kwamen de eerste gelede trams met kokergeleding, een ontwerp van de Italiaanse ingenieur Urbinati, die in Rome en in Milano trams van dit type introduceerde. Dit tramtype werd vanaf de jaren '50 in Europa op grote schaal toegepast. De eerste enkelgelede trams van dit model verschenen in Amsterdam en Rotterdam in 1957. In 1958 werd in Amsterdam de eerste dubbelgelede tram geïntroduceerd, deze had een derde bak in het midden gekregen die ook op draaistellen rustte. Hiermee was een achtassige tram ontstaan. Dit tramtype werd in Amsterdam en Rotterdam in de jaren '60 en '70 op grote schaal aangeschaft. Ook in Den Haag verscheen vanaf 1981 dit dubbelgelede type GTL tram. In Amsterdam reden tot de komst in 2002 van de Combino-trams zo'n 250 dubbelgelede trams op draaistellen.
In België werden in Brussel vanaf de jaren '70 gelede trams geïntroduceerd, eerst zesassers en later ook achtassers. Bij de toenmalige NMVB kwamen vanaf 1981 de eerste enkelgelede trams in dienst. Bij de Kusttram werd een deel hiervan inmiddels verlengd tot achtassers, met een middenbak met verlaagd vloergedeelte.
Ook in andere landen, met name in Duitsland, maakte de gelede tram een grote ontwikkeling door. Daar kwamen naast de veel voorkomende zesassers en achtassers ook tienassers en zelfs twaalfassers voor, deze laatste trams hadden vijf wagenbakken. Ook gelede bijwagens werden op enkele plaatsen toegepast. De sinds de jaren '90 ontwikkelde lagevloertrams zijn alle gelede trams, maar de geledingen rusten hierbij niet meer op draaistellen, doch zijn meestal zwevende geledingen geworden.